ENERJİ DOSTU BİR YAŞAM SÜRMEK

ÇOCUKLARIMIZA “ENERJİ DOSTU BİR YAŞAM SÜRMEYİ” NEDEN VE NASIL ÖĞRETELİM?

Enerji Verimliliği Haftası’ndayız. 2022 yılında, 10-16 Ocak tarihleri arasında kutlanan bu özel haftayı; enerji dostu bir yaşam üzerine düşünmek, araştırmak ve harekete geçmek için değerlendirebiliriz. Enerji tasarrufu ve verimliliği; kesinlikle fırsat yaratıp bilinçlenmemiz, çocuklarımıza anlatmamız ve öğretmemiz gereken -çocuklar için ilgi çekici pek çok detayla dolu, severek öğrenebilecekleri ve sorumluluk alabilecekleri- bir konudur. Doğuştan meraklı olan çocuklarımız, yeni şeyler öğrenmeyi severler ve hiç şüphe yok ki enerji kaynakları hakkında paylaşacağımız ilginç bilgileri öğrenmekten, ebeveynlerinin enerjiyi verimli kullanarak ve tasarruf ederek gezegeni kurtarma çabalarına katkıda bulunmaktan mutluluk duyarlar. Küçük çocuklarımıza “Enerji Nedir?” sorusunun yanıtı ile başlayıp enerji dostu bir yaşam sürmeyi öğretirken aşağıdaki bilgi ve önerilerden de ilham alabiliriz.

Enerjiyi Neden Verimli Kullanmalıyız?

Hayatta kalmak ve aktif olmak için hepimiz, her yerde enerjiye ihtiyaç duyarız. Biz insanlar, vücudumuz için gerekli olan enerjiyi; gıdaların içeriğindeki karbonhidrattan, proteinden, yağdan ve içtiğimiz içeceklerden karşılarız. Bunun dışında gündelik yaşantımızdaki faaliyetlerimiz için enerji tüketiriz. İnsan faaliyetleri sürekli gelişip çeşitlendikçe, sanayileşme yaygınlaştıkça ve nüfus arttıkça enerjiye duyduğumuz gereksinim de sürekli artmaktadır. Bugün, enerji üretim ve tüketim şeklimizi değiştirmediğimiz takdirde gelecek nesillere yaşanabilir bir dünya bırakamayacağımız ortadadır. Her gün daha fazla enerjiye gereksinim duymamız; başta ekolojik dengede bozulmaya, enerji sağlayan petrol gibi fosil kaynakların hızla azalmasına, fiyat artışlarına, rekabette sapmalara, dış kaynaklara giderek daha fazla bağımlı olmamıza sebep olmaktadır. İşte bu yüzden, “enerji verimliliği ve enerji tasarrufu”, günümüzün dünyasında “sürdürülebilir kalkınmanın olmazsa olmazıdır”.

Yenilenebilir Enerjileri Keşfedelim

WWF (Dünya Doğayı Koruma Vakfı), 21.yüzyılda karşı karşıya bulunduğumuz en büyük sorunlardan birinin güvenli enerji tedariki olduğunu belirtiyor. Bugünün ülkelerinin enerjiyi üretme ve tüketme alışkanlıkları sürdürülebilir değildir. Bununla ilgili en açık kanıt, insan kaynaklı iklim değişikliğidir. Enerji tüketimimizin %80’i fosil kaynaklıdır. Petrol, kömür gibi fosil yakıtlara bağımlılık ekonomiye yük oluşturmanın yanı sıra iklim değişikliğine neden olan sera gazlarının atmosferde birikmesine de -yani küresel ısınmaya da- yol açar.

Doğa dostu “temiz enerjinin” yaygınlaştığı bir ülkede, o ülkenin ekonomik yükleri hafifler ve dışa bağımlılığın yerini kalkınma alır. Çevreyi kirleten, ekonomik olarak ülkeleri çıkmaza sokan, aşırı kullanım neticesinde hızla tükenmekte olan yenilenemez enerji kaynakları (kömür, petrol, doğal gaz…) yerine güneş, su, rüzgâr gibi doğada tükenmeksizin var olabilen, daha az maliyetli “yenilenebilir kaynaklara” yönelmeliyiz. “WWF Enerji Raporu”na göre, mevcut teknolojiler ile 2050 yılında küresel enerji talebinin neredeyse tümünün yenilenebilir enerji kaynaklarından (farklı kaynaklardan eş zamanlı faydalanarak) sağlanması mümkündür. Enerji talebini karşılamanın akılcı çözümü, mevcut üretimi artırmaya odaklanmak değildir. Bunun yerine ekolojik ve ekonomik açıdan talebi doğru yönetmeye, karbon emisyonlarının azaltılması gibi enerji verimlilik önlemlerini almaya odaklanmalıyız.

Çocuklarımıza Daha Az Enerji Kullanmayı Nasıl Öğretiriz?

Çoğu çocuk, enerji tasarrufunun önemini okulda öğrenecektir ancak, onlara evde örnek olarak ve nasıl katkıda bulunacaklarını da öğreterek enerji konusundaki bilgilerini deneyimle pekiştirmelerine, daha da bilinçli davranmalarına destek olabiliriz. Evimizden başlayarak onlara yenilenebilir ve yenilenemez enerji kaynaklarını anlatabiliriz. “Ocağımızın gazı nereden geliyor? Evimiz nasıl ısınıyor? Evdeki aletler, örneğin buzdolabı nasıl çalışıyor? Yenilenebilir enerji nedir? Hangi enerji kaynakları sınırlıdır? Enerji dostu yaşam nedir?” gibi soruların cevaplarını bir aile projesi olarak çocuklarımızla birlikte araştırabiliriz.

Enerji ile ilgili öğrenme ve tasarruf projemizi eğlenceli hale getirebiliriz. Evimizin her odasını birlikte gözden geçirebiliriz ve enerji tasarrufu yapmanın yollarını tartışabiliriz. Çocuklarımızdan ailenin uyması için belirlediğimiz bir dizi kuralı ve önlemi yazmalarını, bu kararları görünen bir yere asmalarını isteyebiliriz. Birlikte tüm aile üyelerine görevler atayabiliriz. Bu tür ailece yürütülen ve net hedefleri olan projeler, çocuklarımıza sorumluluk bilinci aşılamak ve onlara eğlenerek öğrenme deneyimi kazandırmak için harikadır. Enerji tasarrufu ile ilgili konularda çocuklarımıza sorumluluk verirken yaşlarına uygun sorumluluklar belirlemeye özen gösterebiliriz.

Çocuklarımıza Öğretebileceğimiz Enerji Dostu Bazı Basit Alışkanlıklar

Ekran süresini kısaltabiliriz. Böylece kazanılan zamanı verimli bir şekilde değerlendirebiliriz: Çocukları; projeler üretmeye, oyun oynamaya, bulmaca çözmeye ve kitap okumaya teşvik edebiliriz.
Diş fırçalarken, el yıkarken veya duş alırken suyu boşa akıtmamayı öğretebiliriz. “Herkes dört dakika daha az süre ile duş alırsa su ısıtma maliyetlerimizi % 20’ye kadar azaltabiliriz.” gibi ilginç bilgileri uygulama yoluyla çocuklarımızla beraber kanıtlamaya çalışabiliriz. Çocukları, bulunmadıkları ortamlarda ışıkları kapatmaya ve ısıyı korumak için kullanılmayan odaların kapılarını kapatmaya yönlendirebiliriz. Çocuklar kendilerini yararlı hissetmekten hoşlanırlar. Yarar sağladıklarında öz güvenleri de artar. Herhangi bir enerji tasarrufu önlemi uyguluyorsak çocuklarımıza neden bu önlemi aldığımızı ve bu konuda onların hangi sorumlulukları üstlenebileceğini anlatabiliriz. Yenilenebilir enerji ile ilgili gelecekte çok önemli girişimler olacağını; ileride hangi işi yaparsa yapsın bu alanda bilinçli/akıllı davranan, doğa dostu bir yetişkin olmasının bireysel ve toplumsal kazanımlarını çocuklarımıza öğretebiliriz.

Enerji Kaynakları Hakkında Bazı İlginç Bilgiler:

* Petrol dünyadaki birincil enerji kaynağıdır. Everest Dağı (8849 metre), dünyanın en derin petrol kuyusu ile karşılaştırıldığında oldukça küçük kalır.
* Petrol, kömür gibi fosil yakıtların yakılması küresel ısınmayı önemli oranda artırır. Böyle devam edersek önümüzdeki 100 yılda gezegenin sıcaklığının en az 2 derece yükselmesi bekleniyor.
* Fosil yakıtları, oluşma hızlarından daha hızlı bir şekilde tüketiyoruz. Uzmanlar; gezegenimizin petrol rezervinin 2052 yılında, gaz rezervinin 2065 yılında, kömür rezervinin ise 2164 yılında biteceğini tahmin etmektedir.
* Bugünkü karbondioksitin (CO2) çoğu; Çin, ABD, Hindistan, Rusya ve Avrupa Birliği tarafından üretilmektedir. Çin, dünyanın en fazla karbon salımı yapan ülkesidir ve küresel emisyonların dörtte birinden sorumludur. Çin, 2060’ta karbon salımını dengeleyerek “karbon nötr” olmayı vadetmektedir.
* Yenilenebilir enerjinin, fosil yakıtlardan 5 kat daha fazla iş olanağı yaratma gücü vardır.
* Binalarda kullanılan enerjinin yaklaşık % 30’u verimsiz enerjidir.
* Ortalama bir rüzgâr türbini yaklaşık 300 evin ihtiyacını karşılayacak elektrik üretebilir. Dünyadaki en bol enerji kaynağı “güneş enerjisidir”. Nükleer enerji, dünyadaki elektriğin yaklaşık % 13’ünü üretir.
* İnsanlığın ilk önemli enerji icadı ateştir. İnsanlar, eski zamanlardan beri tahılları öğütmek için suyun gücünü kullanmışlardır. 5.000 yıl önce, insanlar rüzgâr gibi diğer enerji kaynaklarını da kullanmaya başlamışlardı. Romalılar, ev ısıtmak için jeotermal enerjiyi ilk kullananlardı.
* Tuvalet atıkları ve çöpe gönderdiğimiz tüm atıkları elektrik üretmek için kullanabiliriz. Nasıl mı? Atıklar metan salımı yapar. Doğal bir gaz olan metanı hapsederek elektrik üretmek için kullanabiliriz. Güçlü bir sera gazı olan metanı enerji üretmek kullanabilirsek onu atmosferden uzak tutabiliriz.
* Petrolün çoğu -beşte birinden fazlası- nakliye için kullanılmaktadır; bunu sanayi, inşaat ve tarım sektörleri takip etmektedir. Karbon emisyonları ne yazık ki hâlâ artıyor. BBC'deki bir habere göre, İklim Şeffaflık Raporu’nda; salgın nedeniyle 2020'de % 6 düşen karbondioksit oranının bu yıl G20 ülkelerinde % 4 artmasının beklendiği belirtiliyor.

Daha iyi bir dünya için enerji dostu bir yaşam sürelim! Unutmayalım; bireysel olarak evde, okulda, toplum içinde veya işte gösterdiğimiz her çaba, çevremizde olan birilerine ilham verir. Sadece ilham vermek bile -gezegenimiz için bugün yeterli olmasa da- enerji konusunda toplumsal bilinçlenmeye katkı sağlayan önemli bir başarıdır.

“Enerji Verimliliği Haftası” kutlu olsun!

KidZania’dan sevgilerimizle.