BULMACALAR ÇOCUKLARA ÇOK İYİ GELİR!

Bulmacalar; çeşitli biçimlerde düzenlenen, hafıza ve dikkat gibi zihinsel yeteneklerimizi kullanarak çözüm üretmemizi teşvik eden, zekâ geliştirici, eğlenceli ve merak uyandıran oyunlardır. Günümüzdeki anlamıyla bulmaca, ilk kez 18. yüzyılda İngiltere’de -özellikle çocukların zekâ gelişimini desteklemek amacıyla- ortaya çıkmış. İleri derecede zorluk düzeyi olan ve yetişkinler için hazırlanan ilk bulmaca ise Amerika’da Sun gazetesinde 1913’te yayınlanan bir kare bulmacaymış. 20. yüzyılda hızla büyüyen bulmaca sektörü; günümüzde farklı zorluklarda ve türlerde ürünler sunmaya, çocuktan yetişkine her yaştan insana hitap etmeye devam ediyor. Kare bulmaca, çengel bulmaca, labirent bulmaca, sudoku, yapboz, rubik küp, söz dizimi, dijital bulmaca gibi farklı türlerdeki her bulmaca, zihnimizin farklı yönlerini geliştirmemize yardımcı olur. Bulmacalar, beyin için en iyi egzersizlerden biridir ve herkese, özellikle de çocuklara çok iyi gelir.

Çocukların bulmacaları çözebilmek için başlangıçta biraz desteğe ihtiyaç duymaları doğaldır. Desteğimizi zaman içinde kademeli olarak azaltarak çocuklarımızın bulmaca dünyasına adım adım alışmalarını ve bu dünyadan faydalanmalarını sağlayabiliriz. Unutmayalım, çocuklarımızın bulmacalardan en iyi şekilde faydalanabilmeleri için yaşlarına uygun bulmacaları seçmemiz gerekir. Bulmaca çok zorsa, çocuklar sabırsızlanır ve pes eder. Çok kolay olan bulmacalar ise çocukların dikkatini ve sabrını artırmak için yeterli derecede zorluk sağlamaz. Çocuklarımızın yaşları büyüdükçe bulmacaların zorluk derecesini ve çeşitliliğini artırabiliriz.

İşte bu eğlenceli oyunun çocuklara faydaları:

Odaklanma(Konsantrasyon) Becerisi

Dikkat eksikliği küçük çocuklarda oldukça yaygındır. Çocuk gelişimi uzmanları, çocukların yaşının 2-5 katı kadar süre ile odaklanabileceklerini söylüyorlar. Bu; 3 yaşındaki bir çocuğun herhangi bir göreve 6 ila 15 dakika arasında, 4 yaşındaki bir çocuğun ise 8 ila 20 dakika arasında odaklanabileceği anlamına gelir. Bulmacalar, çocuklarda konsantrasyonu artırmak için harika araçlardır. Örneğin, tamamlanana kadar bir yapboz üzerinde çalışmak, çocuklara tek bir görev üzerinde odaklanma ve kesintisiz çalışma fırsatı verir.

Uzamsal Farkındalık, Şekil Tanıma Becerisi

Araştırmacılar, uzamsal farkındalık ve bulmaca oyunu arasındaki bağlantıyı doğruladılar: Chicago Üniversitesi’nden araştırmacılar; bulmacalarla oynayan 2-4 yaş arası çocukların, oynamayanlara göre uzamsal algılama becerilerini daha fazla geliştirdiklerini kanıtladılar. Uzamsal/boyutsal farkındalık; temel olarak uzaydaki diğer nesnelerin ne kadar yer kapladığının, birbirleriyle ve bizimle nasıl ilişki kurduğunun farkında olmayı içerir. Bulmacaları çözerken işte bu uzamsal algı devreye girer. Çocuklar, bulmaca çözerken şekilleri ve renkleri inceleyerek tanımayı, hangi parçaların birbirine uyacağını belirlemeyi öğrenirler. Deneme yanılma yoluyla parçaları çevirerek boyutlar ile uyumlu olan yerleri bulmaya çalışırlar. Zaman içinde deneyerek değil hızlıca düşünerek doğru çözüme ulaşmayı başarırlar.

Konuya Özgü Bilgi Edinme

Bulmacalar genellikle çocuklarımızın dünyayı öğrenmelerine yardımcı olabilecek birçok farklı konuyu kapsar. Örneğin resimli bulmacalar; coğrafyadan habitatlara, haritalara, vücudun bölümlerine, bitkilere, hayvanlara, okyanuslara, ünlü sanat eserlerine ve çok daha fazlasına kadar pek çok alanda çocukları yeni bilgiler öğrenmeye teşvik edebilir. Ya da bir kare bulmaca, onlara yeni kelimeleri ve kavramları öğretebilir. Bulmacalar, çocukların merakını tetikler; onları bulmacadaki kompozisyonun içeriği hakkında araştırmaya teşvik eder. Ünlü eğitimci Montessori’nin günümüzde de uygulanan eğitim programları, çocuklara botanik ve zooloji hakkında bilgi vermek için bulmacaları kullanmalarıyla ünlüdür. Bu eğitici oyun, çocukların pek çok konuya aşina olmalarına yardımcı olabilir.

İnce Motor Yeteneği

Bu yetenek; bilek, parmaklar, eller, ayaklar ve ayak parmaklarını kullanan küçük hareketleri içerir. Çocukların ince hareketler geliştirmeleri zaman alır. Gencecik ellerindeki kaslar, çocukların küçük nesneleri doğru bir şekilde tutmaları ve hareket ettirmeleri için çok fazla alıştırma ister. Çocuklar, farklı bulmaca türleri ile buluştuklarında kaslarının ihtiyaç duyduğu bu alıştırmayı yaparlar ve ince motor yeteneklerini geliştirirler.

El-Göz Koordinasyonu

Bulmacalar özellikle küçük çocuklara el-göz koordinasyonu konusunda yardımcı olmada etkilidir. Örneğin bir yapbozu çözmek için çocukların gözleriyle doğru parçayı bulmaları ve elleriyle parçaları doğru alana hareket ettirmeleri gerekir.

Problem Çözme Becerisi

Her bulmaca, çözülmesi gereken bir problem ortaya koyar. Örneğin, bir yapbozda parçaların hepsi birbirine karışmıştır ve bu parçaların doğru şekilde bir araya getirilmesi gerekir. Ya da sudoku gibi matematiksel zekâyı geliştirici bir bulmacada 1’den başlayarak 9’a kadar olan tüm rakamları, verilen kareler içerisine uygun ve doğru yazmak gerekir. Bulmacalar, farklı alanlarda problem çözme becerilerini geliştirmeleri için çocuklara fırsatlar sunar.

Dil Becerisi

Çocuklar; bir bulmacayı çözerken görüntüler, kelimeler, şekiller veya rakamlar hakkında bilgi edinmeyi ya da bir bulmacayı çözdükten sonra ortaya çıkan sonuç hakkında sohbet etmeyi severler. İşte bu anlar, çocuklarımızın dil becerilerini geliştirmek için önemli fırsatlardır. Bulmacayla ilgili sorularını yanıtlayarak, onlarla bulmacanın içeriği veya sonucu hakkında canıgönülden sohbet ederek çocuklarımızın konuşma becerilerini ve kelime dağarcıklarını geliştirebiliriz.

Hafıza Becerisi

Bulmacalar çocukların zihnini aktif ve çalışır durumda tutar. Bu özellikle kısa süreli bellek için faydalıdır. Çocuklar herhangi bir bulmacayı çözerken bir önceki eylemlerini hatırlayarak ilerlerler. Örneğin, az önce gördükleri bir renk parıltısını hatırlayıp parçaları bileştirirler. Çocuklar genellikle aynı bulmacayı tekrar tekrar çözmeyi severler. Bırakalım çocuklarımız bulmacaları tekrar tekrar çözsünler… Hangi parçaların, hangi kelimelerin ya da hangi rakamların bir araya geldiğini her defasında daha hızlı bir şekilde hatırlayabilir ve böylece hafızalarını geliştirebilirler.

Benlik Saygısı

Bir bulmacayı çözmenin çocuklar için tatmin edici bir ödülü vardır: Çocuklar bulmaca çözdüklerinde “Yaptım!”, “Evet, sonunda başardım!” gibi cümleler kurarak başarı duygusunu tadarlar. Çözdükleri her bulmaca, çocuklarımızın öz güvenini geliştiren ve benlik saygısını artıran başarılar listesindeki haklı yeri alır.

Sosyal Beceriler

Başka biriyle bulmaca çözmek, iş birliği ve iletişim gerektirir. Çocuklar, takım halinde bulmaca çözdüklerinde sosyal becerilerini geliştirebilirler.

Bulmacaların; ince motor becerisinden problem çözmeye, hafıza geliştirmeye, öz güvene kadar pek çok faydası vardır. Merakımızı tetikleyen, beynimizi zinde tutan bu harika oyunu aile ritüellerimizden biri haline getirebiliriz.

KidZania’dan sevgilerimizle.